Dagelijks produceert de pancreas 1,5 à 2 liter pancreassap met een pH van 8,3 tot 9,0. Het bevat verschillende enzymen, die alleen in een alkalisch milieu hun optimale werking kunnen ontplooien. Van de sterk zure voedselbrij uit de maag en de daardoor vrijkomende secretoire hormonen, gaat een krachtige prikkel tot secretie uit, die leidt tot een grotere afgifte van pancreassap. Endo- en exocriene storingen in het functioneren van de pancreas treden vaak naast elkaar op. Bij bijna de helft van alle diabetici is sprake van exocriene pancreasinsuf­ficiëntie, terwijl ca. 20-40% van alle patiënten met een chronische pancreatitis, een secundaire diabetes mellitus ontwikkelt. De bepaling van pancreas-elastase-1 in de feces is bij diabetici dan ook een belangrijke parameter, vooral bij slecht ingestelde diabetici, in geval van gewichtsverlies of een plotselinge verslechtering van de bloedsuiker­waarden.

De meest voorkomende oorzaak van een maldigestie dient gezocht te worden in een exocriene pancreasinsufficiëntie of een tekort aan galzuur. Ook bij een tekort aan maagzuur zal de exocriene pancreasfunctie worden verstoord.

Bij een exocriene pancreasinsufficiëntie treedt een tekort op aan vet- en eiwitsplitsende enzymen (lipase, trypsine, chymotrypsine), zodat de betreffende bestanddelen van de voeding niet meer voldoende afgebroken kunnen worden. In de darmholte bevinden zich dan vetten en eiwitten met een hoog moleculair gewicht, die niet geabsorbeerd worden en zo in relatief grote hoeveelheden in de feces terechtkomen.

Wanneer de pancreasinsufficiëntie te lang onopgemerkt, c.q. onbehandeld blijft, ontwikkelen zich in toenemende mate tekorten aan voedingsstoffen, die in vrijwel alle gevallen nauwelijks beïnvloed kunnen worden door een substitutie van de betreffende elementen. Dit kan een groeiachterstand bij kinderen verklaren. Met name de vetoplosbare vitaminen, maar ook zink, worden gebonden aan de vetstoffen in de voeding en in plaats van beschikbaar te komen voor absorptie, belanden zij in de feces. Juist een tekort aan zink kan een uiterst negatieve uitwerking hebben op de stofwisseling van koolhydraten en/of de gezondheidstoestand van diabetici.

Mutaties in het gen voor carboxyl ester lipase (CEL) kunnen pancreasinsufficiëntie en diabetes tot gevolg hebben. Een exocriene pancreasinsufficiëntie kan ook ontstaan door overmatig alcoholgebruik.

Als gevolg van een exocriene pancreasinsufficiëntie kan het cholesterolgehalte verlaagd zijn, evenals HDL-C, Apo-A1, Lp(a). Er kan ook een tekort zijn aan vitaminen en andere micronutriënten zoals A, D, E, K, B₁, B₁₂, foliumzuur en calcium, magnesium, zink en selenium. Er blijkt met name een tekort te zijn aan antioxidanten, omdat de opname verlaagd is van vitamine E, riboflavine, choline, magnesium, koper, mangaan en zwavel. In een andere studie waren de plasmaconcentraties verlaagd van selenium, vitamine A en E, beta-caroteen, xanthine, beta-cryptoxanthine en lycopeen.

Dit onderzoek is de beste, niet-invasieve methode om de pancreasfunctie te onderzoeken. De specificiteit is 93% en de sensitiviteit is eveneens 93%. Het voordeel is dat pancreas-elastase-1 niet wordt beïnvloed door suppletie van enzymen.

Symptomen die aanleiding geven om pancreas-elastase-1 in feces te onderzoeken zijn:

• Groeiachterstand bij kinderen
• Verteringsstoornissen
• Onduidelijke bovenbuikklachten
• Winderigheid
• Chronische obstipatie of diarree
• Chronische pancreatitis
• Het verloop van een chronische pancreasinsufficiëntie
• Diabetes (exocriene verstoringen gaan meestal gepaard met endocriene)
• Immuniteitsproblematiek; lichte vormen van een exocriene pancreasinsufficiëntie kunnen leiden tot een zinkgebrek